راهنمای تامین منابع مالی خارجی (فاینانس) برای بخش دولتی و بخش خصوصی

راهنمای تامین منابع مالی خارجی (فاینانس) برای بخش دولتی و بخش خصوصی

استفاده از منابع مالی و خطوط اعتباری خارجی که در ایران به نام فاینانس متداول گردیده برای اجرای پروژه‌ها و خرید تجهیزات و کالاهای سرمایه‌ای طرح‌های تولیدی و همچنین خدمات فنی و مهندسی پروژه‌ها، وفق قراردادهای مالی منعقده با اعتبار دهندگان خارجی صورت می‌پذیرد.
چنان چه طرف خارجی بخواهد منابع مالی خارجی را در چارچوب تسهیلات وامی (اعتباری) در اختیار طرف ایرانی قرار دهد، صدور تضمین‌های لازم جهت بازگشت اصل و فرع منابع وامی اعطایی مستلزم طی مراحلی است که ذیلاً اشاره می‌گردد، بدیهی است در این روش امکان برخورداری موسسه اعتبار دهنده خارجی از حمایت‌های قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی فراهم نبوده و باز پرداخت منابع اعطایی صرفاً متکی به ابزارهای تضمینی دولتی و یا بانکی خواهد بود.

اولاً) تسهیلات ارزی مذکور صرفا به شکل خرید خدمات، تجهیزات، ماشین‌آلات و دانش فنی از خارج از کشور و به میزان ۸۵% ارزش آن قابل دریافت می‌باشد. لذا تامین مالی ۱۵% از خرید خارجی و همچنین هزینه بخش داخلی طرح (Civil ) بر عهده مجری و از محل منابع داخلی  قابل تامین می‌باشد. منظور از بخش داخلی در این بند کلیه هزینه‌های ساخت و خدمات و تجهیزات و ماشین‌آلاتی است که متقاضی در داخل کشور و به صورت ریالی خرید یا هزینه می‌نماید.

ثانیاً) در این روش وجه نقد به متقاضی تسهیلات پرداخت نمی‌گردد. بلکه تسهیلات اعطایی به صورت خرید ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز هر پروژه می‌باشد که پس از طی مراحل تامین مالی و صدور ضمانت‌نامه توسط این سازمان، پس از تایید و اعلام متقاضی تسهیلات، از سوی بانک تسهیلات دهنده خارجی در وجه پیمانکار یا فروشنده خارجی پرداخت می‌شود.

 

الف) شرایط استفاده از تسهیلات مالی خارجی (فاینانس) برای تامین مالی پروژه‌ها:

۱) فعالیت‌های قابل قبول:

• اجرای پروژه‌های جدید زیربنایی/ تولیدی و طرح‌های توسعه‌ای از طریق فروشندگان و پیمانکاران خارجی.
• خرید فن‌آوری، ماشین‌آلات و تجهیزات سرمایه‌ای و خدمات فنی مهندسی از خارج از کشور.

۲) واجدین شرایط:
کلیه موسسات، ‌شرکت‌ها و اشخاص حقوقی دولتی، عمومی و غیردولتی (خصوصی) که نیاز به خرید از خارج از کشور دارند.

۳) وثایق مورد نیاز:
وثایق مورد نیاز، حسب تشخیص مراجع اعتباری بانک، عبارت از مورد یا مواردی از وثایق زیر خواهد بود:
الف) بخش خصوصی: وثایق بخش خصوصی برای استفاده از تسهیلات فاینانس با توجه به تشخیص مراجع اعتباری بانک عامل تعیین می‌گردد که می‌توان به این موارد اشاره نمود: طرح مورد نظر؛ اموال غیر منقول؛ سفته/ برات؛ برگ سپرده بانکی بلندمدت؛ اوراق سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس؛ اوراق بهادار و ....
ب) بخش دولتی: برای بخش دولتی اسناد و مجموعه زیر مورد نیاز است: مصوبه شورای محترم اقتصاد و مجوز ماده ۶۲ قانون محاسبات عمومی.

۴) نرخ سود و هزینه‌های مترتب بر تسهیلات:
سود تسهیلات بر اساس نوع قرارداد با بانک خارجی و شرایط دوره انعقاد خط اعتباری تعیین می‌گردد. استفاده از تسهیلات مالی خارجی علاوه بر نرخ سود دارای یک سری هزینه‌های دیگر نیز می‌باشد که عبارتند از: 

• هزینه مدیریت به صورت درصدی از مبلغ تسهیلات، که یک بار و در هنگام شروع استفاده از تسهیلات اخذ می‌گردد.
• هزینه تعهد به صورت درصدی از مبلغ اعتبار استفاده نشده، که به صورت سالیانه اخذ می‌گردد.
• حق بیمه صادراتی کشور فروشنده ماشین‌آلات که مبتنی بر رتبه ریسک هر کشور محاسبه و اخذ می‌گردد.

۵) سقف استفاده از تسهیلات مالی خارجی (فاینانس):

• پرداخت حداکثر ۸۵ درصد مبلغ قرارداد تجاری/ پروفورما از محل تسهیلات فاینانس.
• پرداخت ۱۵%  (پانزده درصد) کل مبلغ قرارداد تجاری سهم مجری طرح به بانک عامل توسط مجری طرح. 

۶) دوره استفاده از تسهیلات مالی خارجی (فاینانس):
دوره استفاده از تسهیلات قراردادهای مالی بر اساس دوره حمل و اجرای پروژه مندرج در قراردادهای تجاری با توجه به خط مشی سازمان توسعه همکاری‌های اقتصادی (OECD) تعیین می‌گردد. 

• این دوره معمولاً یک دوره ۵ الی ۸/۵ ساله می‌باشد که پس از پایان دوره تنفس آغاز می‌گردد.

۷) دوره و نحوه بازپرداخت اقساط اعتبار دریافتی (فاینانس):
اعتبار گیرنده به استناد و بر اساس توافقات به عمل آمده در خصوص شرایط کلی اعتبار (نرخ‌ها و هزینه‌ها) مندرج در قرارداد تامین مالی که فی‌مابین سیستم بانکی کشورمان ( بانک عامل) و اعتبار دهنده خارجی منعقد می‌گردد در دوره باز پرداخت نسبت به باز پرداخت اقساط اعتبار دریافتی اقدام می‌نماید.
با توجه به مفاد ماده ۶۲ قانون محاسبات عمومی کشور گشایش اعتبار اسنادی فاینانس جهت وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته دولتی که از بودجه عمومی استفاده می‌کنند موکول به ارائه تائیدیه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مبنی بر پیش‌بینی معادل ریالی اصل و فرع اقساط تسهیلات در بودجه سنواتی کشور به منظور بازپرداخت اقساط در سررسیدهای مقرر خواهد بود.

• اقساط پرداختی به صورت شش‌ماهه تقسیم‌بندی می‌شود. به عبارت دیگر دوره باز پرداخت شامل ۱۷-۱۰ قسط مساوی شش‌ماهه می‌باشد.
• سررسید اولین قسط شش ماه پس از شروع دوره باز پرداخت می‌باشد که با توجه به مفاد قراردادهای تامین مالی تعیین می‌گردد.
• جدول باز پرداخت که در حقیقت جدول پیش‌بینی بازپرداخت وجوه دریافتی و نشان دهنده نحوه و زمان دریافت و باز پرداخت وام و هزینه‌های مترتب بر وام دریافتی از جمله سود، هزینه مدیریت، هزینه تعهد و بیمه می‌باشد توسط بانک مرکزی تنظیم می‌گردد.

توجه: کلیه عملیات بانکی مربوط به اخذ اعتبار خارجی از جمله گشایش اعتبار اسنادی مربوط به وجوه پیش پرداخت و میان پرداخت و یا باز پرداخت اقساط مربوطه در زمان سر رسید از طریق بانک عامل انجام می‌شود.

 

ب) مراحل و فرایندهای استفاده از تسهیلات مالی خارجی (فاینانس) برای تامین مالی پروژه‌ها:

فرآیند اخذ تسهیلات اعتباری (فاینانس) برای تامین مالی طرح‌ها

براساس اصلاحات انجام شده در فرایند تامین مالی خارجی و مطابق با آخرین تغییرات صورت گرفته براساس تصویبنامه مورخ ۱۳۹۶/۷/۲۲ هیات محترم وزیران، استفاده از تسهیلات اعتباری (با تضمین دولت) مشروط به اخذ مجوزهای مورد نیاز و تکمیل فرآیند داخلی توسط مجری طرح به شرح ذیل می‌باشد:

۱- تهیه گزارش توجیهی فنی، مالی، اقتصادی و زیست محیطی طرح

۲- معرفی طرح از سوی وزارت‌خانه ذیربط بعنوان طرح اولویت‌دار با امضای وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی

۳- اخذ مجوز شورای اقتصاد برای طرح‌های دولتی

۴- اخذ پذیرش عاملیت بانکی (پذیرش اولیه) از بانک‌های تجاری کشور

۵- انعقاد قرارداد تجاری با پیمانکار و یا فروشنده خارجی

۶- تائید قرارداد تجاری توسط وزارتخانه ذیربط (برای طرح‌های دولتی) و ارسال آن به بانک عامل جهت بررسی و تطبیق آن با قوانین و مقررات ارزی کشور و نهایتا ارسال آن برای اعتبار دهنده خارجی

۷- اخذ تضمین‌نامه موضوع ماده 62 قانون محاسبات عمومی کشور از سازمان برنامه و بودجه کشور برای طرح‌های دولتی

۸- اخذ وثایق لازم توسط بانک عامل از متقاضیان بخش خصوصی

۹- اخذ گواهی مسدودی ارزی از بانک مرکزی

۱۰- انعقاد قرارداد سه‌جانبه فی مابین بانک مرکزی، بانک عامل و متقاضی طرح (متعاقب ابلاغ مجوز ماده 62 قانون محاسبات عمومی کشور) از سوی برنامه و بودجه، برای طرح‌های دولتی

۱۱- انعقاد قرارداد وام فیمابین بانک عامل و اعتبار دهنده خارجی

۱۲- تدارک پیش‌پرداخت به میزان 15 درصد مبلغ قرارداد تجاری و سایر هزینه‌های جانبی

۱۳- ارائه فهرست تجهیزات مورد نیاز خارجی (Vendor List) که به تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت رسیده باشد.

۱۴- صدور ضمانت‌‌نامه توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی به نمایندگی از دولت به نفع اعتبار دهنده خارجی پس از اخذ مصوبه هیات محترم وزیران

۱۵- گشایش اعتبار اسنادی توسط بانک عامل و استفاده از تسهیلات